သင့်မှာ လုပ်ချင်တာတွေက အများကြီးရှိနေပြီး ဘယ်ကစလုပ်ရမလဲမသိ၊ အချိန်ကလဲမလောက်သလို ခံစားနေရတယ်ဆိုရင်တော့ စိတ်ကိုအေးအေးအရင်ဆုံးထားလိုက်ပါ။ ဘာလိုလဲဆိုတော့ ခုပြောပြပေးမယ့် step လေးတွေကို သေချာလိုက်လုပ်မယ်ဆိုရင် သင့်ပြဿနာဟာ အလိုလို ဖြေရှင်းပြီးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁) အချိန်ဇယား တစ်ခုရေးဆွဲပါ။ daily scheduleတို weekly schedule တိုကို ရေးဆွဲတာက အကောင်းဆုံးဖြစ်မှာပါ။ ကိုယ်လုပ်ရမယ့်၊ လုပ်ချင်တဲ့ အရာတွေအားလုံးကို list လုပ်ပြီး အချိန်ဇယားထဲပါအောင် ထည့်ရပါမယ်။ ဘာကြောင့်ဒီလိုရေးဆွဲတာက ကောင်းလဲဆိုရင် အချိန်အလိုက်လုပ်ရမယ့် တာဝန်တွေကို ခွဲထားပေးပြီးတော့ ဘယ်အချိန်ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာကို အလွယ်တကူ သိနိုင်လိုပါ။ တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုရင်တော့ အလုပ် ပိုပြီးမြှောက်ပါတယ်။ ၂) အဓိက နဲ့ သာမည ခွဲခြားတတ်ပါ။ အချိန်ဇယား တစ်ခုဆွဲဖိုဆိုရင် ဘယ်ဟာက အရေးကြီးလဲ အခုလုပ်ကိုလုပ်မှရမှာလား၊ ဒါမှမဟုတ် အရေးတော့ကြီးတယ် နောက်မှလုပ်လဲရတာလား၊ ဒါမှမဟုတ် အရေးမကြီးဘူးကွာ နောက်မှလုပ်လဲရတယ်၊ ဒါတွေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရပါမယ်။ အရေးမကြီးတဲ့ဟာကို အရင်လုပ်ပြီး အရေးကြီးတာကို နောက်မှ လုပ်ရင် ပြဿနာတတ်မှာပေါ့၊ မဟုတ်လား? အဲ့တာကြောင့် tasks တွေကို အမျိုးအစား 4 မျိုးခွဲပြီး သတ်မှတ်လိုရပါတယ်။ ၁) အရေးကြီးတယ် အခုလုပ်ရမယ် (ဥပမာ-ဒီနေ့အိမ်စာထပ်ရမယ်) ၂) အရေးကြီးတယ် အခုမလုပ်လဲရတယ် (ဥပမာ-စာမေးပွဲနောက်၂ပတ်နေရင်ရှိတယ်) ၃) အရေးမကြီးဘူး အခုတော့လုပ်ရမယ် (ဥပမာ-အမေက အဝတ်လျှော်ခိုင်းနေတယ်) ၄) အရေးလဲမကြီးဘူး နောက်မှလုပ်လဲရတယ် (ဥပမာ-ပျင်းလို tv ကြည့်မယ်) ၃) အချိန်ဆွဲခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ နီးမှ ကပ်လုပ်တာဟာ အတော်ကို ဆိုးဝါးတဲ့ အရာပါ။ ဒါပေမယ့် လူတိုင်း အဲ့လိုလုပ်နေကြတာကြီးပါ။ မကောင်းမှန်းသိပင်မယ့်လဲ လုပ်ကြပါတယ်။ ဥပမာ - စာမေးပွဲက နောက်တစ်ပတ်နေရင် ဖြေရတော့မယ် ဒါမယ့် ခုထိစာမကြည့်ရသေးဘူး။ စာမရသေးတာလဲ ကိုယ့်ကိုယ်သိတယ်၊ ဒါမယ့် ရပါသေးတယ် တစ်ပတ်ရှိသေးတာဘဲ ဆိုပြီး anime တို kdrama တို ပြေးကြည့်လိုက်ရော။ တစ်ပိုင်းပြီးရင် စာကြည့်ပါမယ်ဆိုပြီး နှစ်ပိုင်း၊ နှစ်ပိုင်းကနေ သုံးပိုင်း နဲ့ ဆက်လိုက်တာ စာမေးပွဲဖြေဖို ရက်ကပ်လာတယ်။ တစ်ရက်လောက်ဘဲကျန်တော့မှ စာတွေခေါင်းထဲ သိပ်ထည့်တယ်။ အဲ့အချိန်ကျတော့ စာတွေပိပြီး ဘာမှ မရတော့ဘူး။ စာမေးပွဲတော့ ကျပါပြီ ဆိုပြီး stress ပိလာတယ်။ အိမ်က ဆူတယ်။ ပိုပြီး စိတ်ဓာတ်ကျလာတယ်။ အချိန်ဆွဲလိုက်တာရဲ့ ဆိုးကျိုးက တောက်လျှောက်လိုက်လာတယ်... အဲ့တာကြောင့် အချိန်ကို မဆွဲကြပါနဲ့လို တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။ လုပ်စရာရှိတာ ချက်ချင်းလုပ်ပါ။ now or never ဆိုတာကို ကြားဖူးကြမှာပါ။ နောက်မှ ဆိုရင် အဲ့တာ မသေချာပါဘူး၊ လုပ်ဖြစ်တော့မှာလဲ မဟုတ်ပါဘူး... ၄) အထောက်အကူ ကိရိယာတွေကို သုံးပါ အချိန်မလောက်ပါဘူးဆိုနေမှ အချိန်ဇယားဆွဲဖို အချိန်ထပ်ပေးရမှာလား ဒီလိုမျိုး မေးမိကြမယ်ထင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သင့်ရဲ့ အချိန်ဇယားကို လွယ်ကူလျင်မြန်စွာ ရေးဆွဲနိုင်မယ့် planners တို, calendars တိုလို digital tools တွေသုံးသင့်ပါတယ်။

စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ ပင်ပန်းတာတွေကို လျှော့ချဖို နည်းလမ်းတွေကတော့ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဒါတွေထဲက အချိုကိုပြောပြပါဆိုရင် ၁) အချိန်ကို သေချာစီမံခန့်ခွဲပါ ၂) သီချင်းနားထောင်ပါ ၃) meditation လုပ်ပါ ၄) တစ်ခြားသူတွေနဲ့ စကားပြောပါ၊ အကြံအညံရယူပါ ၅) ကိုယ့်ဟာကိုတန်ဖိုးထားပါ၊ ကိုယ့်အတွက်ကို ရှင်သန်ပါ။

သင်ဟာ မရပ်မနား တောက်လျှောက် ပြေးလွှားနေပြီဆိုရင်တော့ အနားယူဖို လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်လိုက်တာက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုကောင်းမွန်လာအောင်လုပ်ပေးပြီးတော့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုပါ အကျိုးပြုတာပါ။ ပြောရရင်တော့ နုပျိုလန်းဆန်းလာတယ်ပေါ့။ စိတ်ကြည်လင် ရုပ်နုပျိုဆိုတော့ အဟမ်း အဟမ်း... ဒါကြောင့် တစ်ချိန်လုံး စာ၊ အလုပ်၊ စာ၊ အလုပ် အဲ့လိုကြီး မတွေးဘဲ အနားလေးဘာလေးလဲ ယူပါဦးလို

လမ်းပျောက်နေတယ်... ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတော့ အိမ်အပြင်ထွက်ပြီး ဟိုကြည့်ဒီကြည့်လိုက်ပါ လမ်းရှာတွေ့ပါလိမ့်မယ်။ ဟဲဟဲ စတာပါ။ ကိုယ့်ဟာကို တန်ဖိုးထားတတ်ဖိုကြိုးစားကြည့်ပါ။ ကိုယ့်ဘဝကြီးမှာ ဘယ်ဟာက အရေးပါဆုံးလဲ၊ ဘယ်ဟာက ကိုယ့်ကိုပျော်ရွှင်အောင်လုပ်ပေးနိုင်လဲ၊ ကိုယ်ဘယ်အရာကို စိတ်ဝင်စားလဲ၊ ကိုယ့်ကို စိတ်ခွန်းအားပေးတဲ့ အရာက ဘာလဲ၊ သေသွားရင် ကိုယ့်ကို လူတွေဘယ်လိုမှတ်မိစေချင်လဲ၊ ဒီလိုမျိုးမေးခွန်းတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်မေးကြည့် ပြီး ဖြည်းဖြည်းချင်း အချိန်ယူပြီး စဉ်းစားဖြေကြည့်ပါ။ ဒါတွေက ကိုယ့်ဘဝကို တန်ဖိုး တစ်ခုရှိလာစေပါလိမ့်မယ်၊ ရှေ့ဆက်ပြီး ဘာလုပ်ရမလဲ ဆိုတာလဲ လမ်းပွင့်သွားပါလိမ့်မယ်။ လမ်းမပွင့်သွားဘူးဆိုရင်လဲ စိတ်ဓာတ်မကျပါနဲ့။ နောက်တစ်မျိုးစမ်းကြည့်လိုရပါသေးတယ်။ ကိုယ့်ဝါဿနာပါတဲ့ အရာကိုလုပ်ပါ။ ကိုယ့်ရဲ့အချိန်အများစုကို ဘယ်လိုကုန်ဆုံးလဲ။ e.g. ကိုယ်က ပုံဆွဲတာကို ဝါဿနာပါရင် အဲ့လမ်းကို လိုက်လိုရပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် တစ်ချိန်လုံး game ဘဲဆော့ရတာကြိုက်တယ်ဆိုလဲ gamer ဖြစ်လိုရတာဘဲ။ ဒါမှမဟုတ် ငါကတော့ အပျင်းကြီးတယ် ဘာမှ မလုပ်ချင်ဘူးဆိုရင်တောင် ညဆိုင်း အလုပ်တွေဘာတွေ လုပ်လိုရပါတယ်။ အရေးကြီးတာကတော့ ကိုယ့်အတွက် အမြဲတစ်နေရာ ရှိနေပါတယ်ဆိုတာပါ။

လုပ်ချင်ကိုင်ချင်စိတ်မရှိတာက ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အများအားဖြင့်ကတော့ စိတ်ဓာတ်ကျ နေကြလို့ပါ။ လမ်းလျှောက်တာတို့လို့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား လေ့ကျင့်ခန်းတွေလုပ်ကြည့်ပါ၊ စိတ်အခြေအနေကောင်းမွန်လာတတ်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ ကိုယ့်ရဲ့ goals တွေကို ပြန်တွေးကြည့်ပါ၊ အားရှိလာပါလိမ့်မယ်။ သဘာဝရှုခင်းလေးတွေကြည့်ပေးတာတို့၊ သီချင်းနားထောင်တာတို့၊ ရေနွေးလေးနဲ့ ရေချိုးတာတို့လဲ အကူအညီဖြစ်ပါတယ်။

အနာဂတ်ပျောက်ဆုံးနေပြီ ဘာလုပ်ရမလဲမသိဘူး မစဉ်းစားတတ်တော့ဘူးဆိုရင်တော့ ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေကို အကြံညံ‌တောင်းကြည့်ပါ။ မိသားစုဝင်အချင်းချင်း ဆွေးနွေးကြည့်တာတို၊ သူငယ်ချင်း အချင်းချင်း အကြံပေးတာတို၊ ဆရာတွေကိုအကူအညီတောင်းတာတို စမ်းကြည့်ပါ။ ကိုယ့်နဲ့ရင်းနှီးတဲ့သူတွေဖြစ်တာမလို ကိုယ့်ကိုယ် ကောင်းစေချင်တဲ့ စေတနာနဲ့ ကူညီပေးကြမှာပါ။ သူငယ်ချင်း အချင်းချင်းဆိုရင်လဲ ရွယ်တူတွေမလို ကိုယ်ကြံရတဲ့ ပြဿနာ သူတိုလဲကြုံရမှာပါ စုပေါင်းပြီး ဖြေရှင်းလိုရမှာပေါ့။ အကယ်၍ သိတဲ့သူတွေထဲက အကြံပေးတာမထိရောက်ဘူးဆိုရင် တတ်ကျွမ်းတဲ့သူတွေဆီကို လိုက်မေးကြည့်ပါ။

စာမေးပွဲဖြေခါနီးဆို စိတ်လှုပ်ရှားတာ ကျောင်းသားအများစု ဖြစ်နေကြပါ။ အပေါ့သွားချင်သလိုလို၊ ဗိုက်အောင့်သလိုလို၊ ခေါင်းမူးသလိုလို၊ တစ်ချိုဆို ကျက်ထားတဲ့စာတွေတောင် မေ့တဲ့သူတွေ ရှိပါတယ်။ ပိုဆိုးတဲ့သူတွေဆို စာမေးပွဲတွင်း မေ့လဲတာတောင် ဖြစ်ကြပါတယ်။ ဘယ်လိုအခြေအနေဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်ရဲ့စိတ်ကို ထိန်းချုပ်တတ်ဖို လိုအပ်ပါတယ်။ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကတော့ meditate လုပ်တာပါ။ စာမေးပွဲမဖြေခင် တစ်ပတ်၊ နှစ်ပတ်လောက်အလိုကတည်းက တစ်ရက်ကို 10min လောက် meditate လုပ်ကြည့်ပါ။ စာမေးပွဲမရှိတော့လဲ meditate လုပ်တဲ့ အကျင့်ကို ထိန်းထားမယ်ဆိုရင်တော့ ကောင်းမွန်တဲ့ အလေ့အကျင့်တစ်ခုကို ရသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်အခြေအနေဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်ရဲ့ စိတ်ကိုထိန်းထားနိုင်သွားမှာမလို တည်ငြိမ်ပြီး လူအများရှေ့မှာ စိတ်လှုပ်ရှားတာ မသိသာတော့ပါဘူး။

ကျောင်းကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ depression ပါ။ ကျောင်းကနေပေးလိုက်တဲ့ အိမ်စာတွေ assignment တွေကြောင့် stress တွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ် stress များပြီး overload ဖြစ်တဲ့အခါ ပေးထားတဲ့ဟာတွေမပြီးတော့တာတွေဖြစ်တတ်ပါတယ်။ မပြီးတဲ့အခါ ဆရာ တွေ ဆူတာခံရပြီး depression ရတတ်ပါတယ်။ ကျောင်းမှာ ‌အနိုင်ကျင့်ခံရ‌တာကြောင့် depression ရတတ်ပါတယ်။ ကျောင်းစာတွေမှာ အဆင်မပြေလို့ မိဘ ဆူတာခံရပြီး depression ရတတ်ပါတယ်

ကျောင်းသားများ စိတ်ဓာတ်ကျမှု ပိုများလာလေ၊ ကျောင်းသားသည် အဆုံးစီရင်ရန်နှင့် ကျောင်းထွက်ရန် အခွင့်အလမ်း ပိုများလေဖြစ်သည်။

တိုက်ရိုက်နည်းမဟုတ်သော်လည်း ကျောင်းသားအား သွယ်ဝိုက်သောနည်းဖြင့် စာမေးပွဲ ကျရှုံးမှုနှုန်း တိုးလာသည်။

အရမ်းကြီးစိတ်ထဲမထားပါနဲ့ assignment က လိုအပ်ပါတယ် သို့သော် အရမ်းကြီးလုပ်ရင် နားချိန်မရှိတော့ဘဲ ကျောင်းသားကို ဒုက္ခရောက်စေပါတယ် ( စာမလုပ်ရဘူးလို့ ဆိုလိုတာမဟုတ်ပေမဲ့ အကောင်းဆုံးလုပ်တာ ကိုမှ မပြီးရင် စိတ်ထဲမထားဖိုပြောတာပါ)။ မိသားစုတွေကိုလည်း နားလည်အောင် သေချာရှင်းပြ ပေးပါ တခြားdepressionလိုပဲအဓိက ကတော့ စိတ်ထဲကြိတ်မထားပဲ ဖွင့်ပြောသင့်ပါတယ်။ ကျောင်းမှာဆို လည်းတချို့ ဆရာတွေကနားလည်ပေးပေမဲ့ နားမလည်ပေးတဲ့ဆရာတွေကျတော့လဲ တောင်းပန်တာတို့ လုပ်ပြီး ရှင်းပြရင် သူတို့လဲနားလည်နိုင်ပါသည်။ တခါ‌တလေ နားလည်ပေနိုင်ရင် ပေးတဲ့ assignment တွေပါလျှော့ပေး နိုင်ခြေရှိပါသည်။